مفهوم شجره در قرآن وروایات

چکیده در اصل مادّه ی «شَجَرَ» رشد تنه و ساقه ، بالا رفتن شاخه وجود دارد .بر این اساس «شجره» یک پدیده رشد یابنده است که شامل ریشه ، ساقه و میوه است و با محیط اطراف خود تعامل مستقیم و غیر مستقیم دارد. شجره در سرتاسر مراحل آفرینش - ازخلقت اولیّه انسان و ماجرای آدم ابوالبشر (ع) گرفته تا زندگی دنیایی و مادّی او در این کره خاکی و سرانجام در بیان ثواب و عقاب انسانها در سرای عُقـبی - حضوری مستمر و پررنگ دارد.در این تحقیق سعی بر این است که به مفهوم کلی شجره در قرآن و روایات پرداخته شود که پس از جستجو آیات و روایات مربوط به آن استخراج و به دسته بندی و تحلیل آنها پرداخته شد. در ابتدای این پژوهش این گونه آمده که شجره به گیاهان اطلاق می گردد که دارای ساقه و تنه هستند و واژه های نزدیک به آن نجم و نبات است . شجره نسبت به واژه نبات ، اخصّ و نسبت به نجم در تباین است .سپس به مفهوم شجره در قرآن و کاربرد شجره در روایات پرداخته شد . شجره در کلام الهی و معصومین به عنوان یک پدیده چند بُعدی در جنبه های مادّی ، ظاهری و دارای جِرم به معنای حقیقی خود مانند یادآوری نعمت های الهی (آتش ، باران) ، اثبات توحید ، معاد ، نبوّت و ولایت و ... و در حیطه مجازی در قالب تشبیه و تمثیل برای محسوس و ملموس نمودن معارف بلند و پیچیده انتزاعی در حوزه دین به کار رفته است . لازم به ذکر است که واژه شجره در قرآن کاربردهای ویژه دیگری نیز یافته است مانند شجره ممنوعه و زقّوم . و به طور کلّی شجره نشانه تبلوّر یافته ای از آیات الهی است . کلید واژه ها : شجره ، طیّبه ، طوبی ، ملعونه